Artikel

Een goed gesprek

9 februari 2021 /

En toen viel de stilte

We zitten naast elkaar in een lunchcafé. Het is al weer even geleden dat ik samen met Mark op pad kon. Een museum, hapje eten, gezellig kletsen. Heerlijk! Nadat Mark en ik het werk, de kerk en de kinderen hebben besproken, valt er een stilte.

Zijn we nu al uitgepraat? Mark pakt een krant van de leestafel en begint ontspannen te lezen. Ik pak mijn aantekenboekje en blader er driftig doorheen. Wat zouden we nog meer bespreken vandaag? Want dit is dé kans voor een Echt Goed Gesprek. We hebben tijd, rust en geen stoorzenders. Hoe begin ik zonder dat het gekunsteld is? Welke onderwerpen moeten we bespreken? Waarom wil ik zo’n gesprek eigenlijk, maakt het mijn uitje niet zwaar? Met een zucht sla ik mijn boekje dicht en pak ook een blad van de tafel. De rest van het gesprek komt straks wel.

Gebabbel is niet voor niets

Kletsen doe ik graag en veel. Met Mark, maar ook met vriendinnen, mijn kinderen en met wie er ook maar bij de koffietafel staat op zondag na de dienst of in de deuropening als iemand iets langsbrengt. Zijn zulke gesprekken per se oppervlakkig? Niet, vind ik, het is uiterst informatief: je brengt elkaar luchtig op de hoogte van wat in je leven speelt. Wat is daar mis mee?

‘De negatieve reputatie van small talk vind ik onterecht,’ schrijft filosoof Stine Jensen in haar boek Mag ik je wat vragen? ‘Volgens antropologen dient gebabbel om de sociale banden aan te halen. Zoals apen elkaar vlooien, zo vlooien wij elkaar met woordjes. Het is de warming-up voor het echte gesprek, de intimiteit van het alledaagse.’

Wat een verademing om zoiets te lezen! Gezellig met elkaar babbelen is dus geen teken van oppervlakkigheid, maar biedt ruimte voor een echt gesprek. Maar wanneer babbel je en wanneer heb je een écht gesprek? Wat is eigenlijk een goed gesprek?

Werkelijke interesse in de ander

Ik ben nieuwsgierig geworden en ga op onderzoek uit: Wat is een goed gesprek? Op internet zijn heel wat definities te vinden. Ik vind ze formeel en onpersoonlijk, maar dan stuit ik op een rapport over communicatie in de zorg. Zij definiëren een definitie die me wel aanspreekt: ‘Als je werkelijk wil weten wat de ander beweegt zonder dat je per se tot een oplossing komt.’ Het woordje werkelijk vind ik hierin mooi.

Wil ik werkelijk, wil ik écht weten wat de ander beweegt, droomt en doet? Zo ja, dan neem ik tijd, luister ik en ben ik oprecht geïnteresseerd. Dan check ik niet ondertussen mijn appjes, maar heeft die persoon mijn volledige aandacht, volgt op een opmerking een vraag en daarop nog een vraag. Het gesprek bouwt zich op. Het heeft te maken met tijd, rust, aandacht, interesse en luisteren. Ik las in de Flow een uitspraak van Margit Vegter. Zij heeft een filosofische praktijk en helpt mensen door ‘schoon’ te luisteren. Luisteren zonder in te vullen, zonder in te kleuren. Ook deze term spreek me aan. Een mooie en zelfs heel bijbelse gedachte om mee te nemen. Geen (voor)oordeel, geen aannames, maar open en blanco luisteren. Kan ik dat?

Nog een gedachte die blijft haken uit de definitie is het woord per se. Er hoeft niet per se een uitkomst te zijn. Dat haalt de druk weg, brengt ontspannenheid in het gesprek. Het gaat dus niet zo zeer om wát, meer om hóe. Het gaat dus niet om een lijstje te kunnen afvinken van onderwerpen die besproken zijn. Dat levert niet per definitie een goed gesprek.

Ik wil de tijd nemen, ik wil werkelijk luisteren en een open houding hebben. Naar iedereen. Het klinkt niet heel moeilijk, moet te doen zijn. Maar hoe kom je dan van gebabbel naar gesprek? Wat is daarvoor nodig?

Een laagje dieper

Jaren geleden kreeg ik een communicatietraining. Het eerste wat de trainer heel groot opschreef was het woord: communicatie. Hij wees erop dat het twee termen bevat: u&ik en het woord uniek. Dat geeft aan dat (in ieder geval) twee partijen betrokken zijn en dat, omdat iedereen anders is, denkt en doet, ieder gesprek uniek zal zijn. Wat ontspannend! Je hoeft dus niet datgene wat je met de een beleeft en bespreekt ook met de ander te behandelen.

Mark en Christine Daniels, een echtpaar dat trainingen geeft over conflicthantering, schetsen 5 niveaus van communicatie.:

  1. Cliché: je vertelt eigenlijk niets

  2. Feiten: je vertelt wat je weet

  3. Mening: je vertelt wat je denkt

  4. Gevoelens: je vertelt wat je voelt

  5. Transparantie: je vertelt wie je bent

Hoe lager je komt, des te meer vertrouwd moet je je voelen om te kunnen delen. Wil dat dan zeggen dat we pas een echt gesprek hebben als we op niveau 5 met elkaar kunnen communiceren? Gelukkig niet! Het is goed om je bewust te zijn van deze niveaus en niet uit angst of gemak niet verder te komen dan feiten en meningen. Ik denk dat een gesprek raakt aan de diverse niveaus en dat tijdens een écht goed gesprek je jezelf verrast door iets te delen van je gevoel of doordat je je plotseling transparant opstelt. Niet omdat het moet, maar omdat het zo loopt: de ander is werkelijk geïnteresseerd, luistert naar je en is niet per se op een uitkomst uit. Dat maakt het gemakkelijker om te delen. Maakt het dan nog uit wat je bespreekt? Zijn er onderwerpen alleen maar geschikt voor small talk of alleen voor een echt gesprek?

Onderwerpen voor een gesprek

Waar heb je het over in een goed gesprek? Ik denk dat dát dus niet uitmaakt. Dat zijn dezelfde onderwerpen als bij de small talk, aangevuld met vragen die opborrelen omdat de interesse in elkaar groeit, omdat je meer wil weten, dichter bij de ander komt te staan, op een dieper niveau van communicatie terecht komt. Het gesprek ontspint zich en stroomt van het ene onderwerp naar het andere. Als je zelf transparant daarin de eerste stap zet, zul je merken dat de ander dat ook doet. Voor mij is een echt goed gesprek een plaats waar mijn gedachten worden bijgeschaafd, waar ideeën opborrelen, het laat mijn hart opengaan en vriendschap groeien. In alle ontspannenheid, met een bak koffie of goed glas wijn. Zonder verborgen agenda.

De gesprekken die ik met Mark heb, zijn andere dan die met een vriendin of collega’s. Het omvat andere feiten, meningen, gevoelens en vraagt een andere vorm van transparantie. Anders, niet minder of beter.

En als je merkt dat je het moeilijk vindt om een niveau verder te komen met vriendinnen of zelfs met je partner? Dan is het denk ik goed om na te denken over vertrouwen, barrières die je ervaart bij jezelf, bij de ander. Als je dit bespreekbaar maakt, in alle rust, met een open oor en zonder de uitkomst in te vullen, zul je al snel een echt goed gesprek hebben.

Inspirerend en opbouwend

Een gesprek kan dus over alles gaan, kan ik met iedereen hebben en is niet zwaar, vermoeiend of een moetje. Ik raad het iedereen aan. Neem de moeite om werkelijk naar de ander te luisteren en dóór te vragen. Het zal je inspireren en opbouwen.

Dit artikel is eerder verschenen in Sestra zomermagazine 2019

Meer informatie

Do’s & Don’ts voor een gesprek

  • Denk na voor je iets zegt
  • Luister meer dan je praat
  • Hou het kort: valt je gesprekspartner in slaap?
  • Ga er niet vanuit dat je weet wat de ander bedoelt of dat die jou snapt.
  • Praat om de beurt, val elkaar niet in de rede.
  • Gebruik je fantasie; je kunt over álles verder praten
  • Durf te zwijgen, dit geeft ruimte om na te denken
  • Wees mild, open en duidelijk
  • Laat de onderwerpen relevant en toegankelijk zijn

Een goede verdieping

Als je theoretische achtergrond over communicatie wil hebben, is de brochure Goed in gesprek zeer geschikt. Het is gratis te downloaden: www.zorgvoorbeter.nl/communicatie.

In gesprek met tieners

In Goed in gesprek staan vier ezelsbruggetjes. Ik pas ze tegenwoordig toe als ik in gesprek ben met mijn tieners.

  • Laat OMA thuis: geen Oordeel, je Mening en (ongevraagd) Advies geven
  • Neem ANNA mee: Altijd Navragen, Nooit Aannemen
  • Smeer NIVEA: Nooit Invullen Voor Een Ander
  • Wees een OEN: wees Open en Eerlijk

Spontane gesprekken over God

Bij de afwas op de camping, over de schutting in de tuin.. soms ontstaat vanuit een gezellig babbeltje met een buurman een gesprek over God. Een paar tips (wil je meer hierover lezen? klik dan door):

  • Géén antwoord geven op vragen die niet gesteld worden.
  • Gekunstelde bruggetjes om over God te kunnen praten werken niet, dit is vooral ongemakkelijk.
  • Wees niet bijdehand in discussies. Je kunt de discussie winnen, maar de persoon verliezen.
  • Goed luisteren is: één oor gericht op God, het andere op degene met wie je praat.

Ideeën voor onderwerpen:

Ideeën voor spellen die gesprek opleveren:

Laat een antwoord achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *