ON/OFF schuldig?

Het kan je zomaar overkomen: je zit in de auto en staat voor een stoplicht te wachten. Bij de auto vóór je gaat het raam open en het afval wordt op de weg gegooid. Hoe reageer jij daarop? Zou je het liefst uitstappen en met een mokerhamer op het dak van die auto slaan? Of blijf je in je auto zitten mopperen? Misschien herken je je meer in deze situatie: je fietst langs een fietspad en ziet talloze blikjes en lege plastic zakken in de bosjes liggen. Begin je dan spontaan met ploggen: afval opruimen tijdens het joggen? Of zou je hierom het liefst verhuizen naar een hutje op de hei zodat je niets en niemand meer hoeft te zien? Het zou ook kunnen dat je de genoemde voorbeelden niet herkent, dat het je niet is opgevallen of dat je je hierdoor niet aangesproken voelt.

Nederlandse Overshoot Day

In Nederland leven we in een land waarin we het goed hebben, in overvloed leven en van alle gemakken voorzien zijn. Als echter de hele wereld zou leven zoals wij dat doen, hebben we bijna drie aardes nodig om in onze behoefte aan materialen, grondstoffen en energievoorziening te voorzien. Een andere manier om dit te verwoorden is de Nederlandse Overshoot Day: de dag waarop de jaarlijkse biocapaciteit van onze planeet is verbruikt als iedereen op aarde zou leven als de Nederlanders. Deze dag lag afgelopen jaar op 12 april 2022. We leven de rest van het jaar op de capaciteit van een ander. Een oneerlijke verdeling dus… En dan hebben we het nog niet eens over de manier waarop onze kleding, smartphones en nieuwe televisies worden geproduceerd, over het onrecht aan kinderen, vrouwen en andere kwetsbare mensen dat daarbij wordt gepleegd.

Schuldig of onschuldig?

Hoe reageer jij als je geconfronteerd wordt met onrecht, klimaatproblemen of vervuiling? Ga je op de barricades staan of loop je het liefst ervoor weg? Misschien doe je al heel veel voor het milieu, sta je op tegen onrecht maar merk je dat hierin vastdraait. Het frustreert je dat anderen laks zijn, zich niet druk maken en gewoon vlees blijven eten of voor luxe reisjes het vliegtuig nemen. Het stoort en ergert je. De enorme nood van de aarde overspoelt je soms en daardoor vind je dat iederéén hieraan moét bijdragen. Anderen vinden je overdreven, wettisch, star… Maar het kan ook zijn dat het je allemaal niet zoveel doet en dat je je van al die berichten niets aan trekt. Er is al zoveel gedoe en je hebt genoeg aan je eigen portie.

Het lastige is dat deze reacties voortkomen uit een gevoel van falen, onmacht en schuld. En dat zijn moeilijke emoties om mee te dealen. Vooral als je het gevoel hebt aan veel dingen niet zélf iets te kunnen veranderen. Het leidt dan tot frustratie, boosheid, wettisch vastzitten of soms uiteindelijk tot een fatalistisch opgeven. ‘Laat maar zitten, wat kan ik er nou aan doen, de wereld gaat toch wel naar de knoppen.’

ON/OFF Schuldig: Voel jij je thuis in een schuldig systeem?

Winstmaximilisatie, legbatterijen, plofkip, overconsumptie… Wat doet dat met je als je hierover nadenkt? Voel je je toch best thuis in ‘het systeem’? En voel je je daar dan weer schuldig over?

We herkennen denk ik allemaal wel het gevoel van verlies en onmacht als we de ontstaansgeschiedenis lezen in Genesis. De aarde was zo prachtig gemaakt en wij, de mens, kregen de opdracht om zij aan zij deze te bewerken en te dienen (Genesis 2:15). Helaas was het resultaat minder mooi: door de misstap van Adam en Eva trad het verval in op aarde en in plaats van een dienende houding, ging er angst en terreur uit van de heerschappij van de mens (Genesis 9:2). Door de eeuwen heen werd het verval helaas niet kleiner, maar groter en groter.

De conclusie van dit hele verhaal wordt kort en krachtig gesteld in Romeinen 3:23: Iedereen heeft gezondigd en ontbeert de nabijheid van God.

Met andere woorden: de mens heeft gefaald in de opdracht die zij ooit kreeg en tot overmaat van ramp is de connectie met God van waaruit zij eerst leefden ook nog weg.

Tjonge, wat een zwaar verhaal zul je misschien denken. En inderdaad, als onze geschiedenis hier zou stoppen zou het leven uitzichtloos en zinloos zijn!

Niet het einde…

Maar gelukkig! Dit is niét het einde van het verhaal. Het vers in Romeinen gaat verder:

Iedereen wordt uit genade, die niets kost, door God als een rechtvaardige aangenomen omdat Hij ons door Christus Jezus heeft verlost.

God houdt van de wereld, van zijn schepping, de aarde, de mensen, de dieren. Het lijden van de wereld ging hem aan het hart. Zo diep, zo totaal dat Hij zelf heeft ingegrepen, op een volmaakte manier die echte oplossing biedt.

We zijn verlost en deze verlossing geldt voor alle facetten van het leven. Niet alleen heeft Jezus Christus ervoor gezorgd dat onze relatie met God is hersteld, maar ook onze relatie in onszelf, met de ander én met de schepping, de aarde. En vandaaruit mogen wij leven, bewegen, dienen en bewerken. Niet gewoon als mens, maar als een rechtvaardige. Als iemand die recht is én recht doet. Niet om wie wij zijn, om wat wij doen, maar om Wie Hij is, om wat Hij heeft gedaan! En dit bevrijd jou van schuld en schaamte en kan jou losmaken – als je dat toestaat- van frustratie, boosheid, wettisch vastzitten of fatalistisch opgeven.

Een prachtige, bemoedigende boodschap. Maar hoe kun je dit handen en voeten geven in de praktijk van alle dag? Je hebt misschien het gevoel dat je aan het oneerlijke systeem waar we als Nederlanders in leven niets kan veranderen.

Het bijzondere is dat toen Jezus hier op aarde was, Hij zelf niets aan de oneerlijke systemen veranderde. De armen bleven arm, de Romeinen bleven de baas en de farizeeërs bleven hun wetten opleggen. Maar… middenin dit onrecht, ging Hij op een baanbrekende manier naast de mensen staan. Hij gaf vrouwen een gezicht, de melaatsen en anderen in de marge een stem. Hij vocht niet, maar vluchtte er ook niet voor weg. Jezus stond voor zijn principes en waardes en bleef daarin staan én had daardoor invloed en impact.

Op deze manier mogen wij ook staan en handelen. Wat op ons pad komt, waar wij wel invloed op uit kunnen oefenen, wat wij wél kunnen doen. En dan niet omdat we ons schuldig voelen, maar omdat we weten dat dit goed is. Omdat we daarmee antwoord geven op het verlangen van de Vader: voor de schepping en haar schepsels zorgen en haar hoeden.

Toen Floyd Mc Clung, een van de leiders van Jeugd met een Opdracht, jaren geleden in Amsterdam kwam wonen, begon hij zijn bediening in een gebouw dat tussen een Satanskerk en een pornografische boekwinkel gesitueerd was. Hij koos ervoor om niet de confrontatie en strijd aan te binden, maar om ‘gewoon’ het licht van Christus te laten schijnen. Hij vocht niet, maar vluchtte er ook niet voor weg. Hij stond voor zijn principes en waardes en bleef daarin staan. En hij was op deze manier een licht en een getuigenis.

Invloedsferen

Denk na over de invloedsferen waarin jij je bevindt. Wat kun je doen? Voor wie kun jij verschil maken op je werk en in jouw  straat? Welke producten die je nu consumeert kun je voor duurzame inruilen? Waar komt je kleding vandaan? Waarin investeert jouw bank zijn geld? Wat gebeurt er met jouw pensioenfonds? Hoe zuinig is je auto?

Neem deze vragen niet licht, maar overweeg ze en bespreek ze met God. Denk niet dat jouw handelen geen impact heeft. Als de Schepper van hemel en aarde zich niet te goed voelde om verschil te maken in een van de kleinste landen op aarde, en dan ook nog in een boerse provincie in een uithoek van dit landje, en daar oog had voor onbetekenende individuen, dan minacht Hij jouw pogingen om recht te doen in jouw eigen omgeving niet. Net als bij alle handelingen van Jezus het geval was, wordt iedere keuze die we maken uit liefde voor Hem daarmee een daad van aanbidding naar de Vader (1 Kor 10:31).

Sommigen hebben daarbij veel impact: als je aan de top staat van een groot bedrijf of als je in de politiek zit, heb je meer mogelijkheden dan als je les geeft op een middelbare school. Maar vergis je niet: in deze situatie kun je de liefde van God voor de schepping doorgeven en vertellen over de impact van ons handelen. Een nieuwe generatie groeit dan op met deze wetenschap en wie weet welke invloed zij later hebben.

Jezus roept ons op om vanuit zijn genade te handelen en te wandelen. Om gevoelens van schuld en schaamte achter ons te laten, want daar is Hij voor gestorven, Hij is daarin onze Overwinnaar. Hij roept ons ook op om anderen niet te veroordelen, niet een wettische mening te hebben over mensen die andere keuzes maken, die misschien minder ver lijken te gaan dan jij. Dat is niet aan jou. Maar Hij roept jou ook op om niet fatalistisch en verlamd in een hoekje weg te kruipen.

Jij mag, middenin moeilijke omstandigheden, levend in een oneerlijke wereld, maar vanuit zijn liefde voor zijn schepping datgene doen waar Hij jou voor roept! Jij mag bijdragen aan dat wat op jouw pad komt en in jouw invloedsfeer ligt. Híj draagt de schepping, Híj houdt de aarde in zijn hand en Híj laat niet los wat zijn hand begonnen is.

Wij mogen daarin volgen.

Het pad van de genade.

Tot slot een mooi beeld om mee te nemen de komende week.

Heb je wel eens een berg beklommen? De reis naar boven is zwaar, maar als je bovenaan gekomen bent, heb je een prachtig vergezicht. Een smal pad slingert zich over de bergkam met aan twee kanten een dal. De kunst is om op het pad te wandelen: het pad van de beoefening van het geestelijke leven; wandelen in de genade van Christus. Als je van het pad afglijdt het ene dal in, kom je terecht in fatalisme en geef je het op. Als je van het pad afglijdt het andere dal in, vind je jezelf terug in star wetticisme. Maar op het pad van de genade, op het pad waar je je geestelijk leven kunt oefenen heb je een prachtig vergezicht op de schoonheid van Gods schepping. Daar is ruimte voor jezelf, ruimte voor de ander en ruimte voor God om zijn werk te doen.

Geniet daar van zijn Aanwezigheid en zijn trouw. Hij gaat je voor!

Ik schreef deze preek voor de Michazondag van 16 oktober 2022. Je kunt hem ook naluisteren, ga dan naar Micha Nederland op Spotify.